Tar-Elf Toivo in Finland | Sprookje komt tot Leven in Oulu-City!

SPROOKJE EN GESCHIEDENIS TEGELIJKERTIJD

---

Instagram is een geweldig medium om geweldige mensen te leren kennen. Zo liep ik tegen het account aan van Tervatonttu Toivo met vrolijke foto’s van elfen en kinderen. Daar wilde ik wel meer van weten en heb de stoute schoenen aangetrokken. Gevraagd of ik haar een aantal vragen hierover mocht stellen, niet wetende dat ik gelijk een lesje informatie en geschiedenis over Finland er cadeau bij zou krijgen.

Maar wat leuk!

Päivi Honkakoski, deze spontane 42 jarige gehuwde dame, die geregeld nog vrolijk en ongegeneerd in Elfenkleding rondloopt, heeft al een hele reeks kinderboeken op haar naam staan. Hierbij werkt ze nauw samen met de illustrator Ludi Wang.

Ludi is van oorsprong een Chinese dame, die naar Finland verhuisde toen ze nog maar zeven jaar oud was. Päivi heeft samen met Ludi heel veel onderzoek gedaan naar de geschiedenis voor het schrijfmateriaal en de illustraties.

Finland en teer

In haar boeken draait het veel om Tar, dit is teer van dennenbomen en het wordt nog steeds op de traditionele methode geproduceerd in Finland. Zo onderzochten de dames onder andere hoe men een echte tar-kiln bouwde (teer-oven) en wat de leiding eventueel zou doen als een slechte elf bijvoorbeeld de oven zou willen vernietigen.

Mythologie springlevend

Zo’n vraag klinkt misschien een beetje vreemd voor hier, maar je moet niet vergeten dat in de Finse mythologie veel soorten elven en trollen voorkomen. En dat deze vertelling ook vandaag de dag nog springlevend wordt gehouden.

Elf is eigenlijk Tonttu

Nou zeg ik wel elf, maar net als in het Engels is er niet echt een correcte vertaling voor het sprookjeskarakter wat zij in haar boeken beschrijft. Zij noemen het Tonttu en daar zijn er verschillende van.

De elfjes van de kerstman die daar woont, noemen ze Joulu-tonttu, maar zijn ook andere soorten zoals Home-tonttu, Sauna-tonttu en zij gebruikt voor haar eigen verhalen Terva-tonttu. De Tonttu is te herkennen aan zijn opvallende muts, draagt kleding en heeft geen staart. In het algemeen zijn ze wat kleiner dan mensen.

Door realiteit met mythe te vermengen en het leven na te bootsen in een openluchtmuseum, lijkt het geheel tot leven te komen. Op de vraag hoe dat precies in elkaar steekt antwoordde ze het volgende.

 

 

‘Er werkt één Tar-elf in het Turkansaari openluchtmuseum tijdens de zomerdagen. En er is ook een heel team van elfen beschikbaar, mocht er behoefte aan zijn. Zo kan ik zelf ook een elf zijn. We bezoeken scholen en bejaarden. Misschien wel mensen die vroeger zelf teer hebben gemaakt. Tijdens het Oulu-city festival in de zomer houden we activiteiten. Zelf woon ik ook in Oulu-city en wij zijn hier trots op de Oulu’s tar geschiedenis.’

Dit is reuze interessant, maar ik vraag mij af als buitenstaander… is dit museum ook geschikt voor toeristen? Is het een soort kamp?

‘Het Turkansaari openluchtmuseum is een normaal museum. Er is geen kamp aanwezig. Doordat er  veel Tar-elf activiteiten te doen zijn is het zeer geschikt voor toerisme. Er is een restaurant met café aanwezig, waar je bijvoorbeeld heerlijke zalmsoep kan bestellen voor lunch.

De natuur hier in de omgeving is gewoon prachtig. Het museum zit op een eiland gelegen in de Oulu-rivier. Dit kan je via een brug bereiken. Zowel voor kinderen als volwassenen, is hier veel te zien. Daarbij maken ze hier nog steeds teer op de traditionele wijze en tijdens het zomerfeest, maken ze een vuur in de teeroven. Dan is het ongeveer na één week klaar.

Men kan langskomen in de zomermaanden (juni, juli, augustus) en ze kunnen zelfs een groepsreis organiseren met een eigen Tar-elf als gids. Tevens is er een oude kerk op het eiland aanwezig, voor stelletjes die willen trouwen.

Voor kinderen is Juli de beste maand. Dan loopt er elke dag een Tar-elf rond. Juni daarentegen is het beste als je wil meekrijgen hoe een tar-oven wordt gebouwd. Dit proces neemt ongeveer twee weken in beslag.’

Koiteli rivier

Naast het schrijven van sprookjes en over de Finse geschiedenis, werk je zeker ook heel graag met kinderen?

‘Ik ben naast schrijfster ook een balletlerares en heb al 22 jaar mijn eigen balletschool. Twee jaar geleden begon ik met een balletprogramma over Tar-elfen met 550 dansende kinderen. Ook organiseerden we een aantal keer leuke Tar-elf tekenwedstrijden.

Deze herfst is het Tar-elf drama boek voor scholen gepubliceerd. Veel scholen gebruiken inmiddels mijn boeken om kinderen te onderwijzen in de geschiedenis van de teer. En afgelopen lente hebben we ook een Tar-elf muziek video gemaakt, met Anna Hyyryläinen die de compositie deed voor het kinderlied over Tar-elfen.’

Zond mijn verhalen naar verschillende uitgevers, maar zonder succes. Maar in 2010 was er een uitgever die mij vroeg honderd sprookjes te schrijven voor tv.

Wilde je altijd al kinderboeken schrijven?

‘Als kind vertelde ik mijn ouders al dat ik niet wist of ik een balletlerares wilde worden of een schrijfster. Nu ben ik beide…

Ik startte mijn eigen balletschool toen ik nog maar twintig jaar oud was en tegelijkertijd leerde ik erbij om hierin les te kunnen geven. Maar ook sprookjes schrijf ik al zolang ik mij kan herinneren.

Zond mijn verhalen naar verschillende uitgevers, maar zonder succes. Maar in 2010 was er een uitgever die mij vroeg honderd sprookjes te schrijven voor tv, Sandman programma. Dat heb ik gedaan, maar het waren geen Tar-elf verhalen.

In 2014 had ik een uitgever gevonden (nordbooks.net) die mijn boeken wilde publiceren en daar begon het verhaal van de Tar-elfen. Ik heb ook andere sprookjes geschreven. Acht boeken in totaal, waarvan de meeste gaan over Tar-elfen.

Maar ook over Prinsessa joka ei halunnut parantua, een prinses die verliefd wordt op de zoon van de tuinman (illustraties Rosa Juntunen)

over Prinsessa Ebba. Meisje uit Oulu die later trouwde met een Duitse prins. Gebaseerd op een waargebeurd verhaal. (illustraties Ludi Wang). Mijn man en ik zijn zelfs op bezoek geweest in Braunfels castle in Duitsland, waar prinses Ebba met haar prins Albrecht zu Solms-Braunfels leefde.

Haltiatar Hajamieli met korte grappige sprookjes ( illustraties Katja Saario)

En over Pikku peikko Pomperidilla, een elf maar anders dan tonttu. Een peikko die qua uiterlijk meer weg heeft van een trol (illustraties Aara Tuomela).

Kwaadaardige peikko’s

Er komen trouwens meer soorten peikko’s voor in Finland. Bijvoorbeeld grotere soorten die kwaadaardig kunnen zijn. Meeste trollen in Finland zijn bestendig tegen zonlicht, omdat hier in de zomer de zon ’s nachts nog kan schijnen. Ze zullen hier daarom niet in steen veranderen.’

Klik hier voor het volledige boekenoverzicht  en kies voor Kirjoja om het overzicht in te zien.

 

Er zijn inmiddels ook nieuwe boeken op de markt, worden deze in meerdere talen uitgebracht?

‘Op dit moment zijn er drie Tar-elf boeken. 

Tar-elf Toivo – beschikbaar in het Chinees en over drie weken ook in het Russisch. Tar-Elf Toivo and de verdwenen grootvader – ook in het Chinees leverbaar, maar alleen als E-book. De kerstmis van Tar-elfen – over drie weken verkrijgbaar in het Russisch. En het Tar-elf drama boek.

Ludi en ik zijn al begonnen aan een nieuw boek, maar daar gaat tijd in zitten. Misschien dat het volgend jaar lukt om het ook in het Engels vertaald te krijgen. Na drie weken komt er wel een Tar-elf kleur en activiteitenboek, zes talen in hetzelfde boek. Fins, Engels, Zweeds, Duits, Russisch en Chinees. Dit kan helpen om een vreemde taal te leren.’

Leuk om te bezoeken als je op vakantie gaat in Finland

Dit is natuurlijk gewoon heel erg leuk, tenminste als je van sprookjes en fantasy houdt. Jammer genoeg is het voor Nederlandse kinderen nog niet te lezen, hoewel ze wel al leuke spelletjes zoals memory kunnen doen op hun site, (ja, al stiekem uitgetest 😉 ). Wellicht is een Nederlandse vertaling op de markt brengen iets voor de toekomst?

Toch, mocht je ooit op vakantie willen gaan naar Finland en je hebt kinderen, dan zou dit natuurlijk een geweldige ervaring kunnen zijn. En als volwassene kun je de boeken natuurlijk wel in het Engels lezen, nooit te oud voor!

Of vertalen en voorlezen!

Leuk mini-interview

Het was me een genoegen om deze dame te mogen interviewen, hoewel mini interview niet helemaal geslaagd is 🙂 Ze is zo gepassioneerd over haar werk en omgeving, waardoor ik een lading informatie over mij heen kreeg. Prachtig!

Ze vroeg me zelfs om woorden te vertalen naar het Nederlands. Geen probleem, want ik heb nu flink wat Fins onder ogen gehad. Google translate heeft het nog nooit zo druk gehad!

‘Hebben jullie ook al sneeuw?’, vroeg ze me nog over de mail. ‘Nee, ik zie nog steekmuggen en zelfs bijen voor mijn raam vliegen’, schreef ik terug. ‘Kan me als herinneren dat we vroeger altijd sneeuw hadden…maar nu…’

‘Misschien moet ik daar ook een boek over schrijven, dan vragen ze zich over een paar honderd jaar misschien af of sneeuw ook een sprookje is geweest…’ 

Nou begin ik gelijk weer te twijfelen over die elfen 😉

Dan nu een poging in Google’s beste Fins…

Hyvä Päivi, kiitos haastattelusta! Löytyi hyvin hauska ja kasvatuksellinen. Suomi tuntuu minulta kauniilta maalta ja toivottavasti näkee kirjoittesi käännöksiä täällä Hollannissa. Onnea! Tämä koskee tietenkin Ludi.

(Beste Päivi, bedankt voor het interview! Vond het ontzettend leuk en leerzaam. Finland lijkt mij een prachtig land en hoop gauw vertalingen van je boeken hier in Nederland te zien. Succes! Dat geldt ook voor Ludi natuurlijk.)

En voor jullie, tot de volgende keer maar weer!

 

Advertentie